Wat is de betekenis van humor? Heeft het iets met vreugde te maken, of is het alleen maar onderdeel van de illusie?
Antwoord: Humor is slechts onderdeel van de illusie en het kan, als deel van de illusie, een ingewikkeld onderwerp zijn. Het is al jaren uitgebreid geanalyseerd en bestudeerd om te bepalen wat iets grappig of geestig maakt. Freud gaf, in een van de eerste analyses over humor, als theorie dat het altijd de vermindering of opheffing van spanning met zich meebrengt. Vanuit het gezichtspunt van Een cursus in wonderen is schuld de enige bron van spanning, en dus kunnen dingen die schuld opheffen of verminderen als grappig of geestig worden ervaren. Maar uiteindelijk, zoals met alle dingen in de wereld, hangt de betekenis van humor ervan af of het een juiste of onjuiste gerichtheid-van-denken dient.
In dienst van het ego is humor een voertuig voor aanval, zoals gemakkelijk kan worden gezien in naargeestige pogingen mensen aan het lachen te krijgen door anderen naar beneden te halen, waarbij een individu of groep tot mikpunt van een grap wordt gemaakt. Zoals bij etnische of racistische grappen, politieke grappen en humor die inspeelt op de ‘strijd der seksen’. Egohumor kan wreed en kwaadaardig zijn, altijd ten koste van iemand die wordt gezien als buiten jezelf of buiten de groep waarmee jij jezelf identificeert, wat dus altijd de waarneming van afscheiding en verschillen versterkt. De onbewuste motivatie achter het gebruik van humor door het ego is altijd het zien van de schuld buiten zichzelf. Voortbordurend op de stelling van Freud, zal de spanningsvermindering bij humor van het ego alleen een vermindering van ervaring van schuld zijn als zij op een ander geprojecteerd wordt. En de opluchting uit zulk vermaak zal slechts tijdelijk zijn, aangezien de onderliggende schuld niet werkelijk is aangepakt en losgelaten.
Humor vanuit een juiste gerichtheid-van-denken maakt daarentegen verschillen lichter, en hoewel de vorm soms lijkt op die van het ego, is de inhoud zachtaardig en is het doel ons te helpen onszelf niet al te serieus te nemen. In plaats van spottend om anderen te lachen, leren we te glimlachen om onszelf. Opnieuw gebruikmakend van Freuds hypothese over spanningsvermindering / -opheffing, kan worden gezegd dat humor vanuit een juiste gerichtheid-van-denken daadwerkelijke bevrijding van schuld met zich meebrengt, daar onze investering in afscheiding wordt opgegeven op het moment dat de kunstmatige blokkades en verdeeldheid van het ego worden overstegen. Het lachen dat deze humor kan vergezellen is licht en vreugdevol.
Jezus laat door de hele Cursus heen zo’n gevoel voor humor vanuit een juiste gerichtheid-van-denken zien, zoals in “De ‘held’ van de droom” (T27.VIII), waar hij ons zogenaamd leven in een lichaam beschrijft, wijzend op onze dwaze overtuigingen, die we zo serieus nemen. Bijvoorbeeld: weinig onderwerpen zijn voor de meesten van ons serieuzer en meer schuldveroorzakend, maar toch ziet Jezus geld simpelweg als “metalen schijfjes of strookjes papier waarvan de wereld proclameert dat ze waardevol en werkelijk zijn” (T27.VIII.2:2). En hij beschouwt het egodenksysteem en zijn vertakkingen simpelweg als “een nietig dwaas idee waarom de Zoon van God vergat te lachen,” en “ridicuul” (T27.VIII.6:2,5). Zijn woorden zijn niet bedoeld om onze overtuigingen aan te vallen, maar alleen om een luchthartiger benadering voor te stellen die ons in staat stelt in de richting van erkenning van onze schuld te bewegen. Daar vervolgens aan voorbij te zien, waardoor we haar loslaten, in plaats van proberen haar buiten onszelf te plaatsen, waar haar werkelijkheid nooit betwijfeld wordt, zoals ons ego wil dat we doen.
Humor en gelach hebben in de Hemel geen doel, want hun functie in het juiste denken is corrigerend. Dat wil zeggen, ze dienen om de last van schuld, die wij dwaas genoeg tot werkelijkheid hebben gemaakt en op onszelf hebben geladen, te verlichten en uiteindelijk af te werpen, zolang wij nog te bang zijn voor de vreugde-zonder-tegenstelling die onze werkelijke erfenis is. Zoals Jezus uitlegt: “Dit is de manier waarop verlossing werkt. Als jij een stap terugdoet, treedt het licht in jou naar voren en omgeeft de wereld. Het kondigt niet het eind van zonde aan in straf en dood. Zonde verdwijnt in lichtheid en gelach, omdat haar grillige absurditeit wordt gezien. Het is een dwaze gedachte, een onnozele droom, niet beangstigend, lachwekkend misschien, maar wie wil ook maar een moment verspillen aan zo’n zinloze gril terwijl hij God Zelf benadert?” (WdI.156.6). En daarom geldt: “De wereld zal eindigen in vreugde, want ze is een oord van verdriet. Wanneer vreugde is gekomen, is het doel van de wereld verdwenen. De wereld zal eindigen in vrede, want ze is een oord van oorlog. Wanneer vrede is gekomen, wat is dan het doel van de wereld? De wereld zal eindigen in gelach, want ze is een oord van tranen. Wie kan nog langer huilen waar er gelachen wordt? En slechts totale vergeving brengt dit alles om de wereld te zegenen. In zegen gaat ze heen, want ze zal niet eindigen zoals ze begon” (H14.5:1-8).
